# FİİLDE ÇATI #

1-) Fiillerin cümle içerisinde özneye ve nesneye bağlı olarak kazandığı anlama ve girdiği biçime çatı denir.

2-) Özne – Yüklem ilişkisinde ilk olarak 

       “ETKEN FİİL’e” bakacak olursak;

     Yüklemde belirtilen eylem doğrudan öznenin kendisi tarafından 

yapılıyorsa bu tür eylemlere “ etken eylem” yani etken çatılı fiil 

denir.

3-) Özne–Yüklem ilişkisinde 2. başlık olan “ EDİLGEN FİİL’ e” bakacak olursak;

• Edilgen çatılı fiillerde özne işi yapan değil biçimsel olarak yapılan işten etkilenen durumundadır.
• Edilgen fiiller “-n , -l” ekleri ile türetilir.         
• Cümleye başkası tarafından yapılma anlamı katar.

4-) Özne – Yüklem ilişkisinde 3. Başlık olan 

      “DÖNÜŞLÜ FİİL’ e” bakacak olursak ;

• Öznenin işi yaparken aynı zamanda yapılan işten etkilendiğini gösteren fiillerdir. Özne hem işi yapan hem de işten etkilenen öğe durumundadır.
• Dönüşlü fiiller de edilgen çatılı fiillerin aldığı “-l , -n” eklerini alır.
• Dönüşlü fiiller nesne alamaz.

5-) Özne – Yüklem ilişkisinde son başlık olan “İŞTEŞ FİİL’ e” bakılacak olursa :

• Bir eylemin birden fazla kişi tarafından , birlikte yada karşılıklı olarak yapıldığını bildiren fiillerdir.
•  “-ş” ekiyle işteşlik sağlanır.

6-) Nesne- Yüklem ilişkisinde ilk olarak “GEÇİŞLİ FİİL’ e” bakacak olursak:

• Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlere geçişli eylem denir.
• Neyi – Kimi – Ne soruları yükleme sorulduğunda cevap alınıyorsa fiil nesne alma eğilimi göstermiş olur.

7-) Nesne- Yüklem ilişkisinde 2. Başlık olan 

     “ GEÇİŞSİZ FİİL’ e” bakacak olursak:

• Nesne alamayan eylemlerdir.
• Yükleme sorulan “Neyi- Kimi – Ne” sorularına yanıt alınamaz.

8-) Nesne- Yüklem ilişkisinde 2. Başlık olan 

     “ OLDURGAN FİİL’ e” bakacak olursak :

• Nesne alamayan yani geçişsiz olan “ -r, -t, -dır” eklerinden uygun olanını alarak geçişli hale gelen eylemlere denir.

9-) Nesne –Yüklem ilişkisinin son halkası olan 

     “ ETTİRGEN FİİL’ e”  bakacak olursak:

• Geçişli iken “ –r, -t, -dır” eklerinden uygun olanını alarak geçişlilik derecesi arttırılan eylemlere ettirgen eylem denir.
• Bazen işi başkasına yaptırma anlamı çıkabilir.

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

-EĞİTSEL VİDEO ANİMASYON-

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

=UYGULAMA SORULARI=